Wikingowie jako przodkowie dzisiejszych mieszkańców Skandynawii, przyczynili się do jej kulturowego dorobku. Postać Wikinga jest już niemal nierozłączna z historiami z zamierzchłych czasów Północy, na stale kojarzona ze Skandynawskimi tradycjami lub zwyczajami. Ci najemni wojownicy, już od VIII wieku podejmowali dalekie wyprawy o charakterze kupieckim, rabunkowym lub osadniczym. Główne siedziby posiadali głównie w basenie Morza Bałtyckiego i półwyspu skandynawskiego Poznajmy ich nieco bliżej!
CO OZNACZA "WIKING"?
Słowo “wiking” pochodzi od określenia na morskie wyprawy łupieżcze – viking. Słowo to ma jednak złożoną, skomplikowaną historię. Kiedyś łączono to określenie ze staronordyckim „vik” czyli zatoka, lub starogermańskim vik czyli osada portowa. W późniejszych latach zaczęto stosować okreśłenie „wicinga” jako nazwy dla małej grupy pirackiej w anglosaskim poemacie z VII wieku. Jednak słowo pojawiło się wcześniej. W staroangielskim funkcjonowało wicingsceada, a w starofrancuskim witsing, które określało osadników saksońskich. Od VII wieku jednak zaczęto przypisywać je ludom skandynawskim.
KIEDY PANOWALI WIKINGOWIE?
Za Erę Wikingów uważa się w Skandynawii czas od 793 do 1066 roku, gdy Wikingowie wypuszczali się na rabunek za morza otaczające Szwecję, Danię czy Norwegię. Pamiętajmy jednak, że Wikingowie stanowili tylko pewien, niewielki odsetek społeczeństwa, który można porównać do np. rycerzy, których proporcję w społeczeństwach europejskiego średniowiecza większość źródeł szacuje na ok. 5% populacji. To tłumaczy, dlaczego wcale nie tak wiele zwyczajów zachowało się od tamtych czasów.
WIKINGOWE POTRAWY
Muzeum Narodowe w Danii podaje na swojej stronie internetowej fragment starego poematu, w którym bóg Thor chwali się przed rybakiem, że jest syty, bo jadł już śledzie i owsiankę. Dalej badacze jako jedzenie z czasów Wikingów wymieniają miód i jagody na deser, a także ryby i tłuste mięso w roli głównej podczas obiadu.
W związku z żeglarską pasją Wikingów, bardzo możliwe, że dzisiejsze fermentowane ryby sprzedawane w Szwecji czy Norwegii sięgają ich czasów. Jedną z takich potraw może by np. słynny surströmming, czyli śledź kiszony w zakopanej puszce, a przynajmniej podobne potrawy jadane w wiekach wcześniejszych. Podobno pierwszy przypadek zachowanej w Europie solonej ryby pochodzi z duńskich wykopalisk średniowiecznych, co może to potwierdzać.
Warto również pamiętać o słynnych rzeziach wielorybów na Wyspach Owczych. Prawdopodobnie w ciągu najbliższych dekad ten kontrowersyjny zwyczaj odejdzie w zapomnienie, ale póki co trwa tradycja zapoczątkowana 1200 lat temu właśnie przez ówczesnych osadników ze Skandynawii.
Festiwal Słowian i Wikingów
Źródło zdjęcia: https://www.flickr.com/photos/polandmfa/35946169763
WIKINGOWA GWARA
Wraz z nimi na tereny dzisiejszej Wielkiej Brytanii miały zawitać takie słowa, jak:
- husband - húsbóndi
- slaughter – slatra
- gun – gunn (początkowo w innym znaczeniu)
- sale – sala
- steak – steik
POWOŁUJĄC SIĘ NA WIKINGOWE PRAWO
W czasach Wikingów, a może jeszcze wcześniej, powstało w Norwegii prawo udal, regulujące dziedziczenie i własność ziemi. Było ono na tyle ważne, że wpisano je do norweskiej konstytucji, a niektóre fragmenty obowiązują do dziś. Prawa inspirowane Åsetesrett i Odelsrett nadal obowiązuje na Szetlandach.
JUBILER W ERZE WIKINGÓW
Wikingowie uwielbiali biżuterię! Z przeróżnych wykopalisk i kolekcji prywatnych znamy przykłady pierścieni, zbroi i naszyjników ozdobionych runami w VIII-X wieku. W Skandynawii tego typu design nigdy nie wyszedł z mody, choć bywały dziesięciolecia, gdy produkowano takie ozdoby tylko na potrzeby przedstawień czy w formie pamiątki. O sile dziedzictwa Wikingów może świadczyć to, że bardzo podobne wzory biżuterii nosimy do dziś.
WIKINGOWE CIEKAWOSTKI
1. Istnieje żeński rzeczownik „viking”
W staronordyckim funkcjonował żeński rzeczownik viking oznaczający wyprawę zamorską. Od tego stworzony był męski rzeczownik vikingr, oznaczający żeglarza lub wojownika biorącego udział w wyprawie zamorskiej.Oba określenia odnosiły się do aktywności i osób ją podejmującą niezależnie od pochodzenia etnicznego, czy kulturowego.
2. Różne nazwy różnych ludów
Wikingowie wśród różnych ludów mieli różne nazwy. Niemcy nazywali ich Ascomanii czyli ludzie jesionu, od drewna, z których tworzyli łodzie, Celci Lochlannach czyli ludzie wody, a Anglosasi Dene czyli Duńczycy.
3. Dalekie wyprawy
Prawdopodobnie wikingowie ruszali na swoje wyprawy z kilku powodów. Wśród nich wyróżnia się najczęściej deficyt ziemi uprawnej spowodowany nagłym wzrostem populacji w Skandynawii, słabość najbliższych krajów – najbardziej Szkocji, Anglii i Francji, doskonalenie się technik obronnych i chęć zemsty na Frankach najeżdżających wybrzeża skandynawskie.
4. Wikingowa skuteczność
Wikingowie byli skuteczni dzięki taktyce opartej na dużej mobilności i zwartej formacji zwanej murem tarcz. W walce posługiwali się najczęściej jednoręcznymi mieczami, toporami, włóczniami i okrągłymi drewnianymi tarczami o obitych metalem bokach.
5. Hełmy z rogami to mit?
Wikingowie nie nosili hełmów z rogami. Ubierali się raczej w ciepłe i wygodne ubrania, zwykle w wiele warstw, co chroniło ich przed utratą ciepła. Ubiory bogatszych i biedniejszych nie różniły się zbytnio. Bogatsi dla zaznaczenia pozycji nosili biżuterię i ozdoby jak brosze do spinania ubrań.
Na naszym blogu znajdziesz również inne ciekawe artykuły:
1. Lagom – szwedzka sztuka życia i aranżacji wnętrz
2. Skandynawski cud – Zorza Polarna